غزال زیاری: حضور در پروازهای فضایی همیشه با ریسک بالایی همراه است و هر صفتی بتوان برای توصیف آن به کار برد، به سراغ صفت “ایمن” نمی‌توان رفت. تلاش برای کاوش در اعماق فضا، خطرات زیادی را برای فضانوردان به همراه دارد. شاید برایتان این سوال مطرح شود که آیا تا به حال، پرواز به […]
غزال زیاری: حضور در پروازهای فضایی همیشه با ریسک بالایی همراه است و هر صفتی بتوان برای توصیف آن به کار برد، به سراغ صفت “ایمن” نمی‌توان رفت. تلاش برای کاوش در اعماق فضا، خطرات زیادی را برای فضانوردان به همراه دارد. شاید برایتان این سوال مطرح شود که آیا تا به حال، پرواز به فضا قربانیانی هم داشته یا نه؟
در این مقاله می‌خواهیم پاسخ این سوال را بدهیم. پس با ما همراه باشید.
پاسخ، یک بله قاطع است. طبق گفته نایجل پکهام، معاون مدیر ایمنی و تضمین ماموریت ناسا تا به امروز ۲۱ نفر در سفرهای فضایی جان خود را از دست داده‌اند و در مجموع ۵ ماموریت فضایی ( سه ماموریت ناسا و دو ماموریت اتحاد جماهیر شوروی) تلفاتی را به همراه داشته.
جیم هرمنسون، استاد هوانوردی و فضانوردی در دانشگاه واشنگتن گفته:« این حوادث معمولا ترکیبی از شرایط غیرعادی، خطای تجهیزات، اشتباهات و خطاهای انسانی و سیاست و مدیریت هستند.»
اما این پنج ماموریت مرگبار کدام ماموریت ها بودند:
انفجار چلنجر اندکی پس از پرواز
در ژانویه سال ۱۹۸۶، شاتل فضایی چلنجر، تنها ۷۳ ثانیه بعد از پرتاب، منفجر شد و هفت سرنشین آن از جمله کریستا مک آلیف، معلم نیوهمشایر که به‌عنوان یکی از اعضای پروژه معلم ناسا در فضا عازم این سفر بود، جان خود را از دست دادند. این سانحه در نتیجه دمای سرد غیرمعمول در کیت کاناورال رخ داد که باعث شد تا بعضی از درزگیری‌های موشک، انعطاف‌پذیری‌شان از دست بدهند.
هرمنسون در این باره گفته:« گاز داغ نشت کرد و وارد مخزن سوخت شد و همین انفجار وحشتناکی را به همراه داشت.» طبق گفته او مدیریت اشتباه، عامل اصلی وقوع این سانحه بود؛ چرا که با وجود هشدار برخی از مهندسان ناسا، مدیران پروژه دستور پرتاب شاتل را صادر کردند.
فاجعه شاتل کلمبیا در آستانه فرود
سانحه مرگبار دیگر در فوریه سال ۲۰۰۳ رخ داد؛ زمانی که شاتل فضایی کلمبیا در هنگام بازگشت منفجر شد و هفت خدمه آن کشته شدند. پکهام در این باره گفته:« تا قبل از فاجعه کلمبیا، بازگشت و فرود شاتل، بخش امن و ساده پروازهای فضایی در نظر گرفته می‌شد.» به ویژه با در نظر داشتن شرایط پراسترس و سختی که در هنگام پرتاب یک شاتل فضایی ایجاد می‌شود.
البته لازم به ذکر است که شاتل کلمبیا در هنگام پرتاب و زمانی که یک قطعه عایق فوم آن شکسته شد، دچار آسیب شده بود؛ به گفته پکهام که یکی از مسئولان بررسی علت این فاجعه بود، این اتفاقی است که در هنگام پرتاب برای بسیاری از شاتل‌ها، قبل و بعد از شاتل کلمبیا رخ داده است.
اما در مورد شاتل کلمبیا، این قطعه فومی به بال شاتل برخورد کرد و به آن آسیب وارد کرد. بال آسیب‌دیده در نهایت نتوانست دمای بالایی را که در هنگام ورود به اتمسفر زمین تجربه می‌کرد، تحمل کند و همین منجر به یک سانحه تلخ و دردناک شد.
سرنوشت دردناک آپولوی ۱
آپولوی ۱ گرچه هرگز زمین را ترک نکرد ولی آن هم در لیست حوادث مرگبار پروازهای فضایی انسان‌ها قرار گرفته. پکهام در این رابطه گفته:« من شخصا فرقی بین اینکه این سانحه روی زمین رخ داده یا نه، نمی‌بینم.» در هر حال، سه فضانورد در فضاپیما بودند؛ ولی یک آزمایش ساده پیش از پرتاب، باعث آتش‌سوزی در داخل فضاپیما شد و هر سه خدمه داخل آن کشته شدند.
سانحه سایوز۱ در شوروی
فاجعه‌های فضایی تنها مختص ناسا نبوده و چندین فضانورد روس هم قربانی سوانح فضایی شده‌اند. در سال ۱۹۶۷، بعد از آنکه چتر نجات سایوز یک شوروی باز نشد، به زمین برخورد کرد و فضانوردان داخل کابین کشته شدند. طبق گفته پکهام، مسائل سیاسی، یکی از دلایل وقوع این سانحه بود؛ چرا که آن دوره، در حقیقت آغاز کورس فضایی بود و زمان پرتاب سایوز به نحوی برنامه‌ریزی شده بود که با یک رویداد سیاسی همزمان شود و این در حالی بود که افراد متخصص می‌دانستند که سایوز برای پرواز آماده نیست. به گفته پکهام تیم کنترل ماموریت متوجه شده بود که به محض آنکه فضاپیما وارد مدار شود، با مشکلاتی در زمینه چتر نجات روبرو می‌شوند و همینطور هم شد.
تنها سانحه خارج از اتمسفر زمین
در سال ۱۹۷۱ بود که سه فضانورد روس در یک سانحه و در اثر کاهش فشار جانشان را از دست دادند. این تنها سانحه فضایی بود که در خارج از اتمسفر زمین رخ داده است. هرمنسون در این باره گفته:« معمولا سوانح در هنگام پرتاب یا فرود رخ می‌دهند و این دو زمان، حساس‌ترین و خطرناک‌ترین بازه‌های پروژه‌ها هستند.»
فضانوردان روس بیش از سه هفته را در اولین ایستگاه فضایی تاسیس شده توسط شوروی سپری کرده بودند و زمانی که به سمت زمین حرکت کردند، فشار داخل فضاپیما کاهش یافت و آنها نیز لباس‌های مخصوص فضانوردی به تن نداشتند.
آماری که می توانست خیلی بیشتر باشد
پکهام در ادامه صحبت‌هایش یادآوری کرده که این پنج ماموریت فضایی با تلفاتی همراه بودند؛ اما آنها تنها ماموریت‌هایی نبودند که پتانسیل کشته شدن یا آسیب دیدن فضانوردان داخل فضاپیما را داشته باشند. او در دفتر کارش، سوابق تصادفات و تماس‌هایی را نگهداری می‌کند که به مراتب بیشتر از این ۵ مورد بوده ولی منجر به مرگ افراد نشده.
طبق گفته پکهام تا به امروز حدود ۶۵۰ نفر به فضا پرواز کرده‌اند و این تعداد به دلیل افزایش تعداد پروازهای تجاری فضایی به زودی افزایش چشمگیری خواهد یافت.
بیشتر بخوانید:
او در این رابطه گفته:« پرواز به فضا هرگز بدون خطر نخواهد بود. این هزینه‌ای است که برای رسیدن به فضا باید پرداخت شود.» ولی درک خطرات موجود و پیش رو، لازم و ضروری به نظر می‌رسد.
اعضای تیم پکهام در حال کار کردن بر روی این مسائل هستند و با گردآوری داده‌ها به دنبال یافتن راه‌های بهتری برای محاسبه دقیق خطراتی هستند که فضانوردان ممکن است با آنها روبرو شوند. او ادامه داد:« ما باید به فضانوردان بگوئیم که برای بازگشت به خانه چقدر شانس خواهند داشت.»
منبع: livescience
۵۸۵۸